Khái Niệm Triết Học Là Gì?
Triết học là một loại hình nhận thức đặc thù của con người, ra đời gần như cùng một thời gian ở cả Phương Đông và Phương Tây, khoảng từ thế kỷ VIII đến thế kỷ VI tr.CN. Triết học có nguồn gốc thực tế từ tồn tại xã hội với một trình độ nhất định của sự phát triển văn minh, văn hóa và khoa học.
Nguồn Gốc Của Triết Học
Triết học xuất hiện không ngẫu nhiên, mà có nguồn gốc nhận thức và nguồn gốc xã hội. Con người, với kỳ vọng được đáp ứng nhu cầu về nhận thức và hoạt động thực tiễn của mình, đã sáng tạo ra những luận thuyết chung nhất, có tính hệ thống phản ánh thế giới xung quanh và thế giới của chính con người.
Khái Niệm Triết Học
- Triết học là một hình thái ý thức xã hội.
- Khách thể khám phá của triết học là thế giới (gồm cả thế giới bên trong và bên ngoài con người) trong hệ thống chỉnh thể toàn vẹn vốn có của nó.
- Triết học giải thích tất cả mọi sự vật, hiện tượng, quá trình và quan hệ của thế giới, với mục đích tìm ra những quy luật phổ biến nhất chi phối, quy định và quyết định sự vận động của thế giới, của con người và của tư duy.
- Với tính cách là loại hình nhận thức đặc thù, độc lập với khoa học và khác biệt với tôn giáo, tri thức triết học mang tính hệ thống, lôgíc và trừu tượng về thế giới.
- Triết học là hạt nhân của thế giới quan.
Những Vấn Đề Cơ Bản Của Triết Học
Nội Dung Vấn Đề Cơ Bản Của Triết Học
Vấn đề cơ bản của triết học có hai mặt, trả lời hai câu hỏi lớn:
- Mặt thứ nhất: Giữa ý thức và vật chất thì cái nào có trước, cái nào có sau, cái nào quyết định cái nào?
- Mặt thứ hai: Con người có khả năng nhận thức được thế giới hay không?
Cách trả lời hai câu hỏi trên quy định lập trường của nhà triết học và của trường phái triết học, xác định việc hình thành các trường phái lớn của triết học.
Chủ Nghĩa Duy Vật Và Chủ Nghĩa Duy Tâm
- Chủ nghĩa duy vật: Những người cho rằng vật chất, giới tự nhiên là cái có trước và quyết định ý thức của con người. Chủ nghĩa duy vật đã được thể hiện dưới ba hình thức cơ bản:
- Chủ nghĩa duy vật chất phác
- Chủ nghĩa duy vật siêu hình
- Chủ nghĩa duy vật biện chứng
| Hình Thức | Đặc Điểm |
|---|---|
| Chủ Nghĩa Duy Vật Chất Phác | Giải thích thế giới bằng cách tìm kiếm nguyên nhân vật chất đơn giản |
| Chủ Nghĩa Duy Vật Siêu Hình | Giải thích thế giới bằng cách tìm kiếm nguyên nhân vật chất một cách máy móc, không xem xét sự phát triển và mối quan hệ phức tạp |
| Chủ Nghĩa Duy Vật Biện Chứng | Giải thích thế giới bằng cách tìm kiếm nguyên nhân vật chất, xem xét sự phát triển và mối quan hệ phức tạp, quy luật vận động và phát triển |
- Chủ nghĩa duy tâm: Những người cho rằng ý thức, tinh thần, ý niệm, cảm giác là cái có trước giới tự nhiên. Chủ nghĩa duy tâm gồm có hai phái:
- Chủ nghĩa duy tâm chủ quan
- Chủ nghĩa duy tâm khách quan
Thuyết Có Thể Biết (Thuyết Khả Trị) Và Thuyết Không Thể Biết (Thuyết Bất Khả Tri)
- Thuyết Khả Trị: Học thuyết triết học khẳng định khả năng nhận thức của con người. Tuyệt đại đa số các nhà triết học (cả duy vật và duy tâm) trả lời một cách khẳng định: thừa nhận khả năng nhận thức được thế giới của con người.
- Thuyết Bất Khả Tri: Học thuyết triết học phủ nhận khả năng nhận thức của con người. Theo thuyết này, con người, về nguyên tắc, không thể hiểu được bản chất của đối tượng.
Tổng Kết
Triết học là một lĩnh vực rộng lớn và phức tạp, với nhiều vấn đề cơ bản và các trường phái khác nhau. Việc hiểu rõ chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm, cũng như thuyết khả tri và thuyết bất khả tri, giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về cách con người nhận thức và giải thích thế giới.
| Trường Phái | Đặc Điểm |
|---|---|
| Chủ Nghĩa Duy Vật | Vật chất quyết định ý thức |
| Chủ Nghĩa Duy Tâm | Ý thức quyết định vật chất |
| Thuyết Khả Trị | Con người có thể nhận thức được thế giới |
| Thuyết Bất Khả Trị | Con người không thể nhận thức được bản chất của đối tượng |
Hiểu biết này không chỉ giúp chúng ta đánh giá các quan điểm triết học một cách chính xác hơn mà còn mở rộng tầm nhìn của chúng ta về thế giới và vị trí của con người trong đó.