Hui nhị tỳ – một thuật ngữ mang đầy màu sắc văn hóa và lịch sử, đặc biệt trong bối cảnh của Sài Gòn xưa. Nếu bạn không tin vào dị đoan và không sợ rông trong tháng đầu năm, thì hãy cùng tôi khám phá về hui nhị tỳ.

Nghĩa của Hui Nhị Tỳ

Hui nhị tỳ là một động từ mang tính chất kinh khủng đến nỗi người ta thường dùng tiếng Tàu để tránh cảm giác sợ hãi khi nói về nó. Thuật ngữ này liên quan đến việc thăm viếng mộ phần, đặc biệt là trong các nghĩa địa.

Cảnh Nhị Tỳ Buồn

Hai câu ca dao Sài Gòn sau đây cho ta thấy sự chua xót của những người bị bỏ quên:

• Bước lên xe kiếng đi viếng mả chồng,
• Cỏ non chưa mọc trong lòng thọ thai.

Những câu ca dao này phản ánh nỗi buồn và sự cô đơn của những người đã qua đời nhưng bị bỏ quên.

Nhị Tỳ Của Các Hội Đồng Hương

Để tránh cảnh buồn đó, chúng ta có thể đến thăm các nhị tỳ của các Hội đồng hương của các tỉnh miền Nam. Ví dụ, trên đường đi Bà Quẹo, sau khi qua cột dây thép gió, bạn sẽ đến chùa Ông Tạ và sau đó là nghĩa địa. Tại đây, mỗi tỉnh có một ô riêng dành cho người đồng hương.

| Tỉnh        | Vị Trí Nhị Tỳ          |
|-------------|-------------------------|
| Sa Đéc      | Ô riêng trong nghĩa địa |
| Cần Thơ     | Ô riêng trong nghĩa địa |
| Biên Hòa    | Ô riêng trong nghĩa địa |

Sự Phân Ly Của Người Chết

Mặc dù người sống thường đòi thống nhất, nhưng người chết lại bị phân ly theo vùng miền: Bắc Việt, Trung Việt, và Nam Việt. Riêng dân chết của Nam Việt tự trị mỗi tỉnh một ô riêng, ngăn ranh giới bằng giây kẽm gai.

Ví Dụ Cụ Thể

Có một bà người Cần Thơ lấy chồng là dân Biên Hòa. Khi bà qua đời, gia đình bối rối không biết đưa linh cửu của bà về xứ hay về quê chồng, mặc dù hai nơi chỉ cách nhau vài mươi bước. Cuối cùng, người ta kết luận: “Cần Thơ và Biên Hòa xa nhau không tới một cắc tiền xe thì ai nằm xứ nấy.”

Nhị Tỳ Tư Gia

Về tới nửa đường, bạn quẹo qua tay trái theo đường Hai Mươi (Phan Thanh Giản) để vào vườn Bà Lớn. Đây là nhị tỳ tư gia, nhưng đồ sộ không kém một nhị tỳ công cộng. Trước chiến tranh, từ đường của họ Đỗ Hữu nằm riêng biệt một nơi hẻo lánh.

Tình Trạng Hiện Nay

Ngày nay, những con đường trải sạn trắng trong nghĩa địa đã biến thành những lối mòn ngập đất bột. Cáo ao sen ở giữa ngày xưa liễu rũ soi bóng dưới nước xanh lơ, bây giờ dùng làm hầm đổ rác. Kẻ chết củng cố thành trì cẩn thận bằng dây kẽm gai nếu không, làn sóng người cứ xung phong vô mãi thì nguy mất.

Đất Thánh Cầu Kho

Về vụ người sống lấn người chết, cảnh rõ rệt nhất là cảnh đất thánh của nhà thờ Cầu Kho. Đất thánh ấy ở giữa trung tâm thành phố, bạn bước tới mà xem. Những ngôi mộ bia bị giấu mật dưới những nếp nhà lá nhỏ như chiếc khăn mu soa, rồi trong đó, đám người kẻ dương gian người âm cảnh, ngủ chung với nhau.

Toa “Giải Tỏa Và Định Cư”

Ở đây dương thịnh mà âm suy, ông lang nào có muốn bốc thuốc hiệu nghiệm thì tôi xin mách một toa toàn vị bổ âm:

• Đất trống vài mẫu.
• Cây lá vài trăm xe.
• Sở phí dọn nhà vài trăm ngàn.

Mấy vị thuốc này uống vào thì âm hạ ngay cho dương trở lại. Toa gia truyền này là toa “giải tỏa và định cư”.

Đất Thánh Chà

Các bạn có muốn xem một nhị tỳ tản cư hay không? Các bạn cứ lên đất thánh Chà. Đất thánh ngày nay là trú xá của nhân viên Sở rác và là cái kho chứa xe của Sở rác. Ở đây âm đã hoàn toàn suy liệt và cõi âm đã trong sáng những ngôi nhà xinh xắn và những tiếng trẻ vui tươi.

Kết Luận

Từ đây âm dương đôi ngã, người chết ôi Kẻ sống đã quên các người sau khi đọc bài này. Hui nhị tỳ không chỉ là một hành động thăm viếng mà còn là một cách để chúng ta nhớ về những người đã qua đời và tôn trọng họ.

Bình Nguyên Lộc,
Nhân Loại 1957